Piše: Nermina Ajdinović
Osvrćući se na epohalno delo Vinstona Čerčila Drugi svetski rat, bez dileme se može povući paralela sa današnjim stanjem u Evropi i tridesetim godinama prošlog veka. Ta paralela se mnogo više odnosi na psihološki profil despota i agresora nego na geopolotičku situaciju onda i sada.
Mnoga poglavljala u knjizi frapantno podsećaju na današnju krizu i invaziju na Ukrajinu, a naročito događaji koji su joj prethodili. Akteri su, naravno, različiti kao i okolnosti, ali nemoć diplomatije, borbeni duh agresora, propagandni rat....potpuno su isti. Današnji geopolitički potresi i iskušenja u kojima se Evropa našla, sigurno će biti predmet dugih istorijskih rasprava, a do tada će još mnogo nevinih stradati.
U osvrtu na prvi tom ovog dela pod nazivom „Bura se sprema“ nije teško zaključiti da su tirani i agresori kroz istoriju manje više isti, kao i to da se „istoija ponavlja“. Ipak, kao što znamo, tok istoije se ne može promeniti, ma koliko pokušavali da izbegnemo greške iz prošlosti. Redovi ove knjige nas surovo podsećaju da diktatorski režimi neminovno vode u propast.
Čerčil dokumentaristički, činjenično i hronološki, rasvetljava pozadinu i okolnosti uspona jednog nakaradnog nacionalsocijalističkog i ekspanzionističkog sistema, zasnovanog na strahu i lažnoj propagandi o ugreženosti sopstvene nacije. Ono što povezuje tadašnjeg nemačkog firera i današnjeg ruskog diktatora jeste da su obojica krenuli u agresije tako što su domaćoj i svetskoj javnosti servirali priču o ugroženosti njihovih naroda u susednim državama. Poražena Nemačka i posrnula Rusija bez SSSR-a,u želji da povrate nacionalno dostojanstvo i samopoštovanje, uplovile su u surove autokratije, ostavljajući za sobom ratnu pustoš i katastrofu.
Čerčil koji nije bio samo hroničar svog vremena već i politički akter, nije zagovarao politiku vožnje na dva koloseka ili zabijanja glave u pesak. On je odlučno godinama, ukazivao na opasnost koja preti od „probuđene“ Nemačke i katastrofe koja se spremala. Taj konzervativac po ubeđenju i demokrata vizionarskog uma, tokom svoje briljantne političke karijere, zalagao se za poštovanje međunarodnih ugovora i, ako već dođe do rata, da zaraćene strane budu približno isto naoružane.
U svetlu današnjeg sukoba i agresije na Ukrajinu od strane Rusije, zlokobno poznato zvuči sledeći citat iz knjige koji kaže da se koren svih tragičnih događaja iz prošlosti nalazi u Hitlerovoj odluci da ujedini sve Nemce u jedan veliki Rajh i izvrši ekspanziju prema istoku.....Nemci su se protiv Čehoslovačke poslužili svojom uobičajenom tehnikom. Žalbe protiv sudetskih Nemaca, koje nisu bile neosnovane, uveličane su i eksploatisane.“
Anšlusi, aneksije, okupacije, pripajanja, invazije......Austrija -Krim, sudetski Nemci - Dombas, Čehoslovačka -Ukrajina...“ispravljanje istorijskih grešaka“, proterivanje demokratije, diktatorske alijanse...Sve su ovo sličnosti sa današnjom situacijom koje Zapad sigurno uviđa, ali je pitanje, da se, možda, nije zakasnilo.
U svojoj istorijskoj trilogiji, koja nikad ne zastareva, Čerčil kao „koristan putokaz“ navodi da „ svaka nacija treba da održi svoju reč i dela u duhu sporazuma koji je obavezuju prema njenim saveznicima. Taj putokaz se naziva čast“.
